Цэвэршилт-ясны сийрэгжилт
Гол шинж нь:
– Ясны жин буурах
– Ясны микроелементийн бүтцэд өөрчлөлт орох
Үр дагавар:
– Ясны хэврэгшил ихэснэ
– Ясны хугарал ихсэх
Дааврын үйлчилгээ:
- Витамин Д-Остеобласт , остеокластуудын үйл ажиллагааг идэвхижүүлнэ
-Ясны эрдэс бодис шинэчлэгдэх процессийг түргэсгэнэ
-Ясны минералжих процессийг бүдүүн гэдсээр кальцийн шимэгдэлтийг идэвхижүүлэх замаар ихэсгэнэ
- Паратиройд даавар- Яснаас кальци-г гаргаж цусан дах кальцийн түвшинг нэмэглдүүлнэ.
-Паратиройд дааварын рецепторууд Остеобласт , остеокласт эсүүдэд бий
-Остеобласт PTH –д дараах байдлаар хариулна
-Эсийн хэлбэр, бүтцээ зохицуулах
- Коллаген синтезийг зогсоох
-Паратиройд дааварын идэвхижил нь цусан дах кальцийн хэмжээг бууруулан улмаар ясанд эрдэс бодисын сөнөрлд хүргэнэ.
- Кальцитонин-Бамбай булчирхайн C эсээс гардаг
-32- амин хүчлээг тогтоно.
-Цусанд кальц хэт ихсэх нь энэ дааврын ялгарлыг өдөөнө
-Цусны сийвэнд -10-20 pg/ml
- Эстроген-Ясны эрдэс бодис сөнөрч шинэчлэгдэх процессийг идэхижүүлнэ
- Андроген -Ясны шинэ эрдэсээр солигдох
Бусад дааврууд:
Өсөлтийн даавар
Ясны эрдэс бодис сөнөрч шинэчлэгдэх процессийг идэхижүүлнэ
Глюкокортикойд
Ясны шинэ эрдэсээр солигдох процессийг зогсоох
Бамбайн даавар
- Ясны эрдэс бодис сөнөрч шинэчлэгдэх процессийг идэхижүүлнэ
- Ясны шинэ эрдэсээр солигдох
- Ясны эрдэс бодис сөнөрч шинэчлэгдэх процессийг идэхижүүлнэ
- Ясны шинэ эрдэсээр солигдох
Цэвэршилт- Ясны сийрэгжилт
- Цэвэршилтийн дараах үед эстрогены дутагдлын улмаас эмэгтэйчүүдийн 40%-д нь ясны сийрэгжилт үүсдэг байна.
- Эрүүл үед бодисын солилцооны явцад ясны эрдэс бодис нь сөнөрч (resorption), шинэ эрдсээр солигдож (formation) тодорхой баланстай явагддаг бол цэвэршилтийн дараах үед эстроген дааврын дутагдлын улмаас ясны эрдэс бодисын сөнөрөл илүү хурдацтай болж яс хэврэгшиж хугарах эрсдэл нэмэгдэнэ.
- Цэвэршилтийн үед ясны ресорбци нь шинээр төлжих процессоос 2-3 дахин хурдан явагддаг.
- Ясны сийрэгжилтээс улбаалан хугарал нь нурууны, ташаан толгойн, бугуйны ясанд илүү тохиолдоно.
- Ясны сийрэгжилт нь цэвэршилтийн урьдал үеэс аажмаар эхлэж цэвэрших явцад маш хурдацтай явагдах бөгөөд цэвэршилтийн дараах эхний 5-10 жилд эрчимтэй үргэлжилдэг байна.
- Цэвэршилтийн дараах насны эмэгтэйчүүдийн өвчин
- Хөдөлгөөний дутагдлаас улам эрсдэл нэмэгддэг
- 3 эмэгтэйн нэг, 5 эрэгтэйн 1 –д тохиолддог
Эрсдэлт хүчин зүйл:
Ясны сийрэгжилтийн эмчилгээ, урьдчилан сэргийлэлт
- Эмчилгээний зорилго:
– Ясны сийрэгжилтийн эрсдлийг тогтоож, хугарлын эрсдлийг бууруулах, биеийн өндөр намсахыг зогсооход чиглэгдэнэ.
– дааврын болон дааврын бус
- Хоолны дэглэм:
– Ногоон навчирхаг хоол, вандуй, эрдэнэ шиш, сүү, сүүн бүтээгдэхүүн аль болохоор өргөн хэрэглэнэ.
– Кальци карбонат, Мg, Аминдэм Д агуулсан хоолны нэмэлт тэжээл хэрэглэж байх.
- Амьдралын хэв маяг:
– Тогтмол дасгал хөдөлгөөн хийх
– Тамхи, архины хэрэглээг бууруулах
– Каффейны хэрэглээг бууруулах
Ясны сийрэгжилтийн үед өргөн хэрэглэдэг эмийн бэлдмэлүүд, хэрэглэх заалт
Ясны сийрэгжилтийн эмчилгээнийн зөвлөмж:
- Ясны эрдэс бодисын нягтрал тогтвортой, эсвэл ихсэж байгаа бол эмчилгээнд үр дүн өгч байна гэж үзэх ба үүний эсрэгээр ясны эрдэс бодисын нягтрал буурч байвал эмчилгээг эргэн хянаж эмийн төрөл, тунг өөрчилнө.
- Тухайн эмэгтэйд ясны хугарлын туйлын эрсдэл байгааг эрсдэлт хүчин зүйлүүд, тухайлбал нас, урьд нь хугаралд өртөж байсан, глюкокортикойд эмчилгээ хийлгэж байсан зэрэгт үндэслэн тогтооно.
- Цэвэршилтийн насны эмэгтэй өдөрт 1500 мг кальци, 800 IU аминдэм дэм авч байвал хангалттай гэж үзнэ.Гэхдээ энэ нь ясны сийрэгжилт нэгэнт үүссэн тохиолдолд учирч болох хугарлаас хангалттай урьдчилан сэргийлж чадахгүй гэдгийг анхаарах нь зүйтэй.
- Даавар орлуулах эмчилгээ нь цэвэршилтийн шинж тэмдгийг бууруулахад, ясны сийрэгжилтээс урьдчилан сэргийлэхэд сонгомол эмчилгээ боловч нэгэнт оношлогдсон ясны хугарлаас хамгаалж чадахгүй болно.
- Яс хугарч байсан өгүүлэмжтэй эмэгтэйчүүд ясны эрдэс бодисын нягтралын шинжилгээнд заавал хамрагдсан байх
- “Т” үнэлгээ - 2.0 доош гарсан тохиолдолд ясны сийрэгжилтийн эрсдлийг бууруулах эмчилгээ эхэлнэ.
- Ралоксифен эмчилгээг нурууны ясны хугарлын эрсдлийг бууруулахад хэрэглэнэ.
- Паратиройд булчирхайн дааврыг хүнд хэлбэрийн ясны сийрэгжилтийн үед үүсч болох нурууны, ташаан толгойн ясны хугарлаас сэргийлэхэд хэрэглэнэ.
Цахим хуудсанд мэдээлэл бэлтгэсэн: НҮЭМ зохицуулагч Г.Сансар
